Θράκη Και Αντίσταση

Ιστορικές αναδρομές μέσα από κείμενα και μαρτυρίες.
Κανόνες Δ. Συζήτησης
Αν έχετε κάποια έγγραφα και θέλετε να τα δημοσιεύσετε και δεν μπορείτε παρακαλώ στείλτε μου ένα μήνυμα να τα ανεβάσω εγώ [ΠΑΝΤΑ με την υπογραφή σας]

Ευχαριστώ
Άβαταρ μέλους
stratosdetector
Δραστήριος
Δημοσιεύσεις: 157
Εγγραφή: Σάβ 11 Φεβ 2012, 18:40
Χρόνια εμπειρίας: 10+ χρόνια
Τοποθεσία: ΟΡΕΣΤΙΑΔΑ
Ηλικία: 36

Θράκη Και Αντίσταση

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από stratosdetector » Δευ 20 Φεβ 2012, 17:27

Ελάχιστα πράγματα είναι γνωστα για τη συνεισφορά του λαού της Θράκης στην εθνική αντίσταση. Ίσως μάλιστα οι περισσότεροι να μην γνωρίζουν ότι η Δυτική Θράκη, εκτός από τη γερμανοκρατούμενη ζώνη του Έβρου από την Αλεξανδρούπολη μέχρι το Σβίλεγκραντ της Βουλγαρίας, μαζί με την Ανατολική Μακεδονία είχαν παραχωρηθεί από τις δυνάμεις του 'Αξονα στη Βουλγαρία ως αντάλλαγμα για την προσχώρηση της τελευταίας στο Τριμερές Σύμφωνο την 1η Μαρτίου 1941. Η πολιτική που εφάρμοσε η Βουλγαρία σ' αυτές τις περιοχές ήταν η de facto ενσωμάτωση στο βουλγαρικό κράτος με απώτερο σκοπό, μετά το τέλος του πολέμου, αυτή η προσάρτηση να γίνει νόμιμη (de jure). Όσον αφορά την εθνική αντίσταση, αυτή ξεκίνησε από τους πρώτους μήνες της κατοχής, κατ'αρχήν με πρωτοβουλία των τοπικών οργανώσεων του Κ.Κ.Ε. αλλά και ως αποτέλεσμα αυθόρμητων κινήσεων. Στην Ξάνθη, η τοπική οργάνωση, εκμεταλλευόμενη την εγκατάλειψη των δημόσιων υπηρεσιών από τους κρατικούς υπαλλήλους που ήταν στην πλειοψηφία τους -όπως και σε ολόκληρη την βόρειο Ελλάδα- "παλαιοελλαδίτες", κατόρθωσε να πάρει τα στοιχεία με τα χρέη των αγροτών και να τα κάψει μαζί με τα στοιχεία για τους διωκόμενους κομμουνιστές από το καθεστώς Μεταξά. Επίσης, πήρε όπλα από τους σταθμούς χωροφυλακής και επέβαλε την τάξη πριν από την είσοδο των Γερμανών στην πόλη. Στα τέλη Απριλίου έφτασαν οι Βούλγαροι οι οποίοι όρισαν την Ξάνθη ως πρωτεύουσα της κατεχόμενης Ανατολικής Μακεδονίας και Δυτικής Θράκης και εγκατέστησαν εκεί τις δικές τους κρατικές αρχές. Έτσι, η αντίσταση στην περιοχή γίνεται ένα ιδιαίτερα δύσκολο και επικίνδυνο εγχείρημα. Τον Ιανουάριο του 1943. το ανασυγκροτημένο Κ.Κ.Ε. επιχειρεί να αποκαταστάσει επαφή με τις οργανώσεις της Θράκης που μέχρι τότε ήταν απομονωμένες. Όμως, ο νέος υπεύθυνος που στέλνεται συλλαμβάνεται από την κρατική βουλγαρική ασφάλεια και καταδίδει τα μέλη των τοπικών οργανώσεων. Οι Βούλγαροι συλλαμβάνουν 120 κομμουνιστές στην Ξάνθη από τους οποίους οι 8 καταδικάστηκαν σε θάνατο ενώ άλλοι εξορίστηκαν και άλλοι έμειναν το υπόλοιπο διάστημα της κατοχής στη φυλακή. Η οργάνωση ανασυγκροτείται μετά την αποστολή νέου υπευθύνου, του Ιωσήφ Σπαρτάλη, ο οποίος όμως είχε την τύχη του προηγούμενου: συλλαμβάνεται και τελικά εκτελέστηκε, αφού πρώτα του έβγαλαν τα μάτια, γιατί προφανώς αυτός δεν μαρτύρησε.
Η πρώτη ανταρτική ομάδα του ΕΛΑΣ στην περιοχή της Ξάνθης δημιουργείται το Φεβρουάριο του 1944 και αποτελεί το 4ο τάγμα του 26ου Συντάγματος ΕΛΑΣ Ανατολικής Μακεδονίας- Θράκης. Η δράση του τάγματος που είχε στρατολογήσει και ορισμένους Πομάκους αφορούσε κυρίως την εμψύχωση των κατοίκων των χωριών, ενώ για την εξασφάλιση των αναγκαίων έκανε επιδρομές στο βουλγαρικό έδαφος. Από την αρχή της κατοχής πολλοί νέοι, ιδιαίτερα από τα ποντιακά χωριά της περιοχής Σταυρούπολης Ξάνθης είχαν ανεβεί ένοπλοι στο βουνό Χαϊδού, κυρίως για να αποφύγουν την υποχρεωτική στράτευση στα βουλγαρικά τάγματα εργασίας. Οι νέοι αυτοί ήταν οργανωμένοι σε μικρές ομάδες υπό τοπικούς οπλαρχηγούς.
Όταν στις αρχές του 1944 συγκροτήθηκε η εθνικιστική ανταρτική οργάνωση του Αντώνη Φωστερίδη (Αντών Τσαούς) η οποία αναγνωρίστηκε από το Συμμαχικό Στρατηγείο της Μέση Ανατολής και είχε μαζί της μέλη της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής, η Χαϊδού αποτέλεσε ένα από τα βασικά κέντρα της δραστηριότητας τους κυρίως γιατί προσφερόταν για τις συμμαχικές ρίψεις υλικού. Όλοι οι πόντιοι οπλαρχηγοί της περιοχής εντάχθηκαν στις ομάδες του Φωστερίδη και τα χωρία της περιοχής ενίσχυσαν τους αντάρτες. Το Μάιο του 1944 συγκροτήθηκε το Αρχηγείο Χα'ίδούς των εθνικιστών ανταρτών με επικεφαλής τον Αναστάσιο Τοπούζογλου. Οι εθνικιστές αντάρτες θα δώσουν αρκετές μάχες με τον βουλγαρικό στρατό ο οποίος για αντίποινα πυρπόλησε πολλά χωριά και προέβη σε συλλήψεις και εκτελέσεις κατοίκων. Ένα χαρακτηριστικό γεγονός ήταν η εκτέλεση της μητέρας του οπλαρχηγού Κώστα Στίγγα από τα Κομνηνά Ξάνθης, Κυριακής, το Μάϊο του 1944. Τελικά, ο βουλγαρικός στρατός τον Ιούλιο του 1944 εντόπισε και κατέστρεψε το στρατόπεδο των εθνικιστών ανταρτών στη Χαϊδού κι ενώ οι τελευταίοι ετοιμάζονταν να συνεργαστούν με Βούλγαρους παρτιζάνους της περιοχής της Ροδόπης. Έτσι η ιδιότυπη αυτή συνεργασία μεταξύ Ελλήνων εθνικιστών και Βουλγάρων κομμουνιστών, υπό την αιγίδα φυσικά της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής, δεν καρποφόρησε. Από τη Χαϊδού οι εθνικιστές αντάρτες μετακινήθηκαν στο δάσος του Καρά-Ντερέ (δάσος Ελατιάς), βόρεια της Δράμας, όπου παρέμειναν μέχρι το τέλος της κατοχής. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι εθνικιστές αντάρτες είχαν κατορθώσει να στρατολογήσουν τη μεγάλη πλειοψηφία των Πομάκων της Ροδόπης, ιδιαίτερα δε αυτών της βουλγαρικής πλευράς των συνόρων. Οι Πομάκοι της Βουλγαρίας με τους δικούς τους οπλαρχηγούς ενίσχυαν τους Έλληνες εθνικιστές και, μάλιστα, έφθασαν στο σημείο να ζητήσουν μεταπολεμικά να συμπεριληφθεί η περιοχή που κατοικούν στην ελληνική επικράτεια. Να σημειωθεί επίσης, ότι οι βουλγαρικές αρχές αντιμετώπιζαν τους Πομάκους ως βούλγαρους μουσουλμάνους και ως εκ τούτου τους θεωρούσαν ομοεθνείς τους. Έτσι, άσκησαν αφόρητες πιέσεις στους Πομάκους, για να αποδεχθούν τη βουλγαρική ταυτότητα.
Στην Κομοτηνή τα πράγματα ήταν ακόμη πιο δύσκολα τόσο γιατί εκεί είχαν εγκατασταθεί μεγάλες μονάδες του βουλγαρικού στρατού όσο και γιατί οι μουσουλμάνοι του νομού Ροδόπης δεν επέδειξαν καμία αντιστασιακή δραστηριότητα παρά τα εις βάρος τους μέτρα που πήραν οι αρχές κατοχής. Εξ αιτίας αυτού, αρκετοί από τους μουσουλμάνους κατέφυγαν στη διάρκεια της κατοχής στην Τουρκία. Μόνο στη Μαρώνεια, η τοπική κομμουνιστική οργάνωση συγκρότησε ένοπλη ομάδα η οποία στη διάρκεια του 1943 μετακινήθηκε στη γερμανοκρατούμενη ζώνη του Έβρου, ενώ στην περιοχή παρέμεινε μόνο ένα μικρό τμήμα του εφεδρικού ΕΛΑΣ. Στη διάρκεια του 1944 συγκροτήθηκε ανταρτική ομάδα στην Ξυλαγανή Κομοτηνής από 30 περίπου νέους του χωριού η οποία είχε έρθει σε επαφή με τον ΕΛΑΣ στον Έβρο και τις εθνικιστικές ανταρτικές ομάδες και ζητούσε τρόπο να βγει στο βουνό. Η κίνηση αυτή προδώθηκε και οι Βούλγαροι την κατέπνιξαν εν τη γενέσει της. Συνέλαβαν 27 από τους νέους της Ξυλαγανής και τους εκτέλεσαν σε έναν λόφο 1 χλμ. έξω από το χωριό.
Σπουδαίο ανταρτικό κίνημα δημιουργήθηκε στη γερμανοκρατούμενη ζώνη του Έβρου. Παρά την πλήρη απομόνωση -ίσως και εξαιτίας αυτής (!)- της κομμουνιστικής οργάνωσης της περιοχής από την κεντρική καθοδήγηση του Κ.Κ.Ε., οι κομμουνιστές της Αλεξανδρούπολης πήραν την απόφαση για δημιουργία αντάρτικου από τις πρώτες κιόλας μέρες της κατοχής. Έτσι, πολύ σύντομα συγκροτήθηκε το 81ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Έβρου. Αρχικά ήταν καθοδηγητής ο Αριστοφάνης Δαλγαράνης (Αρης) ο οποίος όμως την άνοιξη του 1943 συνελήφθη στην Ξάνθη και εκτελέστηκε. Ο αντικαταστάτης του Δαλγαράνη, Δρατζίδης, τραυματίστηκε σε μάχη και παραδόθηκε από τους Τούρκους, όπου είχε καταφύγει για να νοσηλευτεί, στους Γερμανούς οι οποίοι τον εκτέλεσαν. Στη συνέχεια ανέλαβε την καθοδήγηση των οργανώσεων και του ΕΛΑΣ της περιοχής ο Λευτέρης Γαλιάδης (Οδυσσέας) ο οποίος τελικά κατηγορήθηκε για "εξτρεμιστική" δράση και κυρίως για το ότι ήταν υπερβολικά βίαιος απέναντι στους Έλληνες συνεργάτες των κατακτητών αλλά και απέναντι στους πολιτικούς αντιπάλους του Κ.Κ.Ε., πέρασε ανταρτοδικείο και εκτελέστηκε. Γεγονός είναι πάντως, ότι ο ΕΛΑΣ στην περιοχή μονοπώλησε την αντίσταση και δεν επέτρεψε να αναπτυχθεί άλλη ανταρτική κίνηση ανεξάρτητη από αυτόν. Να σημειωθεί ότι στα πλαίσια του 81ου Συντάγματος δρούσε ομάδα Βούλγαρων παρτιζάνων που αριθμούσε 60-70 περίπου άντρες. Ιδιαίτερα από το 1943 οι αντάρτες αποτελούσαν μία αξιόμαχη δύναμη και έδωσαν πολλές μάχες με τους κατακτητές.
Τον ΕΛΑΣ στην περιοχή ενίσχυε αμερικανική συμμαχική αποστολή η οποία αποτελείτο από Ελληνοαμερικανούς σαμποτέρ. Έτσι, διενεργήθηκαν αρκετά σαμποτάζ εξαιτίας των οποίων διακόπηκε το Μάιο του 1944 η σιδηροδρομική επικοινωνία Διδυμοτείχου-Αλεξανδρούπολης. Το καλοκαίρι του 1944 το 81ο Σύνταγμα πήρε σημαντικές επιθετικές πρωτοβουλίες: επιτέθηκε εναντίον των βουλγαρικών φυλακίων στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα ενώ στις 23.8.1944 απέκρουσε γερμανική επίθεση στο χωριό Σπήλαιο Ορεστιάδας. Εν όψει μάλιστα της απελευθέρωσης, ο ΕΛΑΣ επιτέθηκε εναντίον των γερμαντικών μονάδων και σημείωσε μεγάλες στρατιωτικές νίκες στις Φέρρες, το Διδυμότειχο και στο Σουφλί. Σε όλα τα μέρη οι κάτοικοι πήραν ενεργό μέρος ενισχύοντας τους αντάρτες. Ετσι, οι αντάρτες απελευθέρωσαν τον Έβρο με τα όπλα στις 4 Σεπτεμβρίου και εγκαθιστούν αρχές λαϊκής αυτοδιοίκησης. Μετά την απελευθέρωση της γερμανοκρατούμενης ζώνης του Έβρου, το 81ο Σύνταγμα κινήθηκε νότια απελευθερώνοντας την Αλεξανδρούπολη και στη συνέχεια δυτικά απελευθερώνοντας την Κομοτηνή και την Ξάνθη. Συμπερασματικά, η εθνική αντίσταση στη Θράκη, που υπήρξε συνεχής από τις πρώτες μέρες της κατοχής παρά τις ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες και με πολλές θυσίες, συνέβαλε αποφασιστικά στην υπεράσπιση της ελληνικότητας μιας περιοχής όπου ο κίνδυνος απώλειας εθνικού εδάφους ήταν άμεσος.
Τὸ 1944, ἡ Δυτικὴ Μακεδονία στενάζει κάτω ἀπό τὴ γερμανικὴ κτηνωδία καὶ τὴ βουλγαρικὴ ἐγκληματικότητα. Ἡ βουλγαρικὴ προσπάθεια μὲ τὸν Κάλτσεφ ἐπικεφαλὴ, μαίνεται γιὰ τὴν αύτονόμηση τῆς Μακεδονίας.
Ἐντατικῶς ὀργανώνονται τὰ λεγόμενα «Μακεδονικά Τάγματα» ἐπικεφαλὴς τῶν ὁποίων ὁ Κάλτσεφ τοποθετεῖ τὸν κομιτατζὴ Ἡλία Δημάκη ἢ Γκότσεφ, ποὺ παίρνει ἐπαφή μὲ τὸν Τίτο. Ἒχει ἀκόμα ὀργανώσει ἂλλα δύο τάγματα αὐτονομιστῶν ὁ Κάλτσεφ, τὰ ὁποῖα ἒχει ἐντάξει στὴ ΣΝΟΦ καὶ ἒχει θέσει ὡς ἐπικεφαλεῖς, τοὺς κομιτατζῆδες Οὒρντωφ καὶ Τουροῦντζεφ.
Κάτω ἀπό τὶς διαταγὲς τοῦ Μαρίνωφ ἀπό τό Μοναστήρι, ὁ Κάλτσεφ ὀργανώνει τὸ «Αὐτονομιστικὸν Μακεδονικὸν Κίνημα». «Ἡ Μακεδονία γιὰ τοὺς Μακεδόνες» καὶ «Μαχαίρι στοὺς Ἓλληνες»… ἒλεγαν καὶ ἢλπιζαν σὲ μιὰ Μακεδονία ποὺ θὰ γονόταν ἐπαρχία βουλγαρικὴ…
Ὃταν γίνεται τὸ συνέδριο τοῦ Λιβάνου, τὰ μέλη τῆς ΣΝΟΦ γίνονται ἒξω φρενῶν μὲ τὸ ΚΚΕ. Ἀπὸ τοὺς καπεταναίους του οἱ περισσότεροι διαφωνοῦν. Ἂλλοι ζητοῦν τὴν ἂμεση προσάρτηση, ἂλλοι τὴν κήρυξη τῆς αὐτονομίας καὶ ἂλλοι νὰ γίνῃ ἡ Μακεδονία ὁμοσπονδιακὸ κράτος ὑπὸ τὸν Τίτο.
Ἐπικρατεῖ ἡ γνώμη τῆς αὐτονομίας καὶ ὑψώνουν τὴν σημαῖα τοῦ «Μακεδονικοῦ Κράτους» ὃπου ἒχουν ἐπικρατήσει, ἐνῶ ἢδη τὴν εἶχαν ὑψώσει ὁ Πέιος στὰ Κορέστια καὶ ὁ Τουροῦντζεφ στὸ Ξυνὸ Νερὸ.
Φτάνουν νὰ χτυπήσουν μέχρι καὶ τὸ ΕΑΜ ποὺ ὃσα ἀπό τὰ μέλη του σκέφτονταν ἐθνικά, ἀντιλαμβάνονταν πιὰ τὶ ἐπιδιώκει ἡ ΣΝΟΦ. Τμήματα τοῦ ΕΛΑΣ ὑπὸ τὸν λοχαγὸ Γιαννούλη κτυπῦν ΣΝΟΦικὲς δυνάμεις καὶ τὶς διαλύουν.
Οἱ ἂντρες τῶν συντριβέντων τμημάτων καταφεύγουν στὴ Γιουκοσλαβία, στὴν Ἀλβανία καὶ στὴ Βουλγαρία, ἀλλὰ ἀρκετοί μένουν στὴν Δυτικὴ Μακεδονία. Ἓνα μέρος τους προσχωρεῖ στό ΚΚΕ…



Απάντηση